Trudno nie zauważyć, że w Polsce z dużą intensywnością dzieją się zjawiska niepokojące specjalistów zajmujących się zdrowiem psychicznym i jakością życia. Politycy nie mając kompetencji ani uprawnień do stawiania sądów w zakresie zdrowia psychicznego, używają języka pogardy modelując i zwiększając ryzyko przemocy wobec dyskryminowanych osób i grup. Niektórzy ludzie medialni i celebryci posługują się jednostkami chorobowymi umniejszając wadze problemu, proponują taniec lub mantrę jako alternatywę do profesjonalnego leczenia, negują skuteczność oddziaływań opartych na dowodach lub podważają trwającą pandemię, która wyniszcza systemy ochrony zdrowia na świecie.
Jednym z powodów, dla których społeczeństwo musi walczyć by takie zjawiska miały charakter marginalny jest cierpienie psychiczne, które w ten sposób wywołuje się u dyskryminowanych grup.
Wyobraź sobie dwa scenariusze. W jednym pisząc ten tekst popatrzyłem się gorącą kawą i doświadczam intensywnego bólu. W drugim doświadczam właśnie odrzucenia przez grupę, czuję się nieszanowany i wykluczony. Mogłoby się wydawać, że te dwa scenariusze nie mają ze sobą nic wspólnego jednak poprzez intensywne badania wykazano i przyjęto konsensus, że wykluczenie społeczne uruchamia w mózgu rejony odpowiedzialne za ból emocjonalny (dorsal anterior cingulate – dACC) grzbietowego obszaru przedniego zakrętu obręczy oraz przednia wyspa (anterior insula – AI).
Ethan Krossa wraz ze współpracownikami na podstawie badań własnych oraz analizy 500 publikacji naukowych wykazał, że jeśli odrzucenie społeczne jest intensywne to w mózgu aktywowane są również rejony odpowiedzialne za ból fizyczny: kora somatosensoryczna (secondary somatosensory cortex – S2) grzbietowa tylna wyspa (dorsal posterior insula – dpINS) są również aktywowane.
Badacz Nathan DeWall wraz z zespołem poszli o krok dalej i sprawdzali, czy lek przeciwbólowy może tłumić nie tylko ból fizyczny, ale również ból wynikający z wykluczenia. Sprawdzali to w dwóch trwających trzy trzy tygodnie badaniach, w których uczestnicy przyjmowali paracetamol przez trzy tygodnie. W pierwszym sprawdzali, czy lek zmniejszy ból wynikający z wykluczenia w codziennych sytuacjach. W drugim przy użyciu funkcjonalnego rezonansu magnetycznego przyglądali się temu, czy znajduje to odzwierciedlenie w zmniejszonej aktywacji wspomnianych wcześniej rejonów mózgu odpowiedzialnych za ból. Oba badania wykazały, że środek przeciwbólowy skuteczny w tłumieniu doświadczania bólu fizycznego, tłumi również doświadczenie bólu wynikającego z odrzucenia.
Opisany mechanizm może być jednym z czynników odpowiedzialnych za powszechne społeczne nadużywanie i nierzadko uzależnienie od środków przeciwbólowych.
Na skalę społeczną, nie zgadzajmy się publiczną dyskryminację I dewaluację innych. Gdy w naszym otoczeniu widzimy, że ktoś jest wykluczany lub cierpi, reagujmy.
Krossa, E., Bermana, M. G., Mischel, W., Smith, E. E., Wagerd, T. D. (2011) Social rejection shares somatosensory representations with physical pain, 108(15), 6270–6275.
DeWall, C. N., MacDonald, G., Webster, G. D., Masten, C. L., Baumeister, R. F., Powell, C., Combs, D., Schurtz, D. R., Stillman, T. F., Tice, D. M., Eisenberger, N. I. (2010). Acetaminophen Reduces Social Pain: Behavioral and Neural Evidence. Psychological Science, 21(7), 931–937.
