Na przestrzeni lat firma Mattel produkująca Barbie starała się zwiększać różnorodność i reprezentatywność lalek.
W 1986 r. Astronautka Barbie wylądowała na księżycu. W 1991 roku pilotowała myśliwce amerykańskich sił powietrznych. W 2004 roku startowała w wyborach prezydenckich, a w 2010 została programistką.
Dopiero w 2019 roku pojawiła się kolekcja inkluzywnych lalek (jedna z nich poruszała się na wózku inwalidzkim) m.in. o różnych sylwetkach i dziewięciu odcieniach skóry. Lalki miały wyrażać różnorodność obecną w rzeczywistości. Czy jednak to wystarczy by obecność takiego produktu była źródłem zabawy bez negatywnych skutków obocznych?
Niestety to zdecydowanie za mało.
Uprzedzenia dotyczące wagi i wyglądu są przyswajane przez dzieci tak szybko, że obserwuje się je już w pierwszych latach życia. W publikacji naukowej zatytułowanej „Można kupić dziecku krągłą lalkę Barbie, ale nie można sprawić, by ją polubiła: Przekonania młodych dziewcząt na temat lalek Barbie o różnych kształtach i rozmiarach” (oryginał: „You can buy a child a curvy Barbie doll, but you can’t make her like it: Young girls’ beliefs about Barbie dolls with diverse shapes and sizes”) Harringer i współpracownicy wykazali, że badane dziewczynki w wieku już od 3 do 10 lat przypisywały więcej negatywnych cech lalkom o większej masie ciała lub bardziej krągłych kształtach niż klasyczna Barbie.
W 2011 roku opublikowane zostało badanie, w którym interwencja obejmowała zabawę lalkami Barbie (widealizowana budowa ciała) i lalkami o realistycznej budowie ciała (Lottie and Dora). Zespół badawczy sprawdzał wpływ zabawy lalkami na to jak dziewczynki postrzegały rozmiar własnego ciała oraz idealny rozmiar ciała.
Zabawa bardzo szczupłymi lalkami doprowadziła do tego, że idealne “ja” dziewcząt stało się szczuplejsze oraz wzrosła u nich dyssatysfakcja z własnego ciała. U dziewczynek, które następnie bawiły się lalkami o realistycznej budowie ciała oraz samochodami nie udało się przywrócić początkowo wyszczuplonego idealnego “ja”. Jednocześnie zabawa lalkami o realistycznych ksztaltach nie miała negatywnego wpływu na percepcję własnego ciała.
Milenialsi i Generacja Z to pokolenia, które wychowały się w kontakcie z Barbi, które były bardziej inkluzywne. W 2023 roku opublikowane zostalo badanie, w którym Webb i wspólpracowniczki sprawdzały jak lalki postrzega zróżnicowana grupa 106 studentek collage-u (średnia wieku to 19 lat). Badaczki przyglądały się wpływowi dwóch kategorii lalek: “Made to Move Barbies”: lalki, które reprezentowały zaangażowanie w sport oraz Barbie Fashionista®, modnie ubrane lalki w różnych pozach, a także zestawowi Lego stworzonemu na podstawie popularnego serialu FRIENDS.
Samo oglądanie zdjęć obu rodzajów lalek było źródłem bardziej negatywnych ocen własnego ciała w porównaniu z zestawem Lego. Niestety nawet w dorosłości lalki były dla młodych kobiet punktem odniesienia do negatywnych porównań własnego ciała.
Powyższe dane nie odnoszą się tylko do małych dziewczynek i młodych kobiet. Wszyscy jesteśmy na co dzień eksponowani na różnego rodzaju zdjęcia wystylizowane w sposób, który kształtuje nierealistyczne lub zniekształcone wzorce związane z naszym wyglądem i stylem życia.
Gdyby tylko takie porównania mogły prowadzić do wzrostu zachowań skoncentrowanych na profilaktyce i dbaniu o siebie zamiast braku satysfakcji z własnego wygląd, a czasem modyfikacji ciała w taki sposób by odzwierciedlał nierealistyczne wzorce.
Źródła:
Boothroyd, L. G., Tovée, M. J., Evans, E. H. (2021). Can realistic dolls protect body satisfaction in young girls?. Body Image, 37, 172-180.
Schaefer, H. J., Kevin, L. M., Cao, L. (2020). You can buy a child a curvy Barbie doll, but you can’t make her like it: Young girls’ beliefs about Barbie dolls with diverse shapes and sizes. Body Image, 30, 107-113.
Webb, J. B., Ford, N. M., Padro, M. P. (2023). Fashion versus fitspo: The effect of viewing images of contemporary Barbie® dolls in passive versus active poses on college women’s body image and affect. Body Image, 45, 201-209.
